یکی از ریسک‌های افراد مسن، ریسک طول عمر است. این ریسک عبارت است از زنده ماندن افراد بیشتر از سن مورد انتظار. افرادی از جامعه که دارای این ریسک هستند ممکن است بیش از آن میزان که پس‌انداز کرده‌اند زنده بمانند یا زنده مانی آنها بیش از پیش‌بینی سازمان‌های بیمه عمر باشد و درنتیجه ضرر عاید این سازمان‌ها شود.زیرا میزان دریافتی حق بیمه براساس میزان امید به زندگی آن جامعه مشخص شده است و افرادی که بیش از آنچه پیش‌بینی شده است عمر می‌کنند به بدنه سیستم بیمه‌ای خسارت وارد می‌کنند.
به گزارش ریسک نیوز،در دهه‌های گذشته افراد مسن جامعه با این هدف که بعد از مدتی بازنشسته شده‌اند و می‌توانند تنها با درآمدی که دارند نیازهای زندگی روزمره خود را فراهم کرده و به زندگی ساکت خود بپردازند، با خیالی آسوده به زندگی روزمره خود می‌پرداخته‌اند. این امر در صورتی است که در دنیای امروز این قشر جامعه با معضلات زیاد مالی روبه‌رو هستند.
تغییر شرایط اقتصادی به همراه اثرات منفی رکود جهانی اخیر منجر شده است تا بسیاری از افراد مسن دیگر نتوانند با تکیه بر پساندازها و حقوق بازنشستگی به امرار معاش بپردازند. همراه با این مشکلات، کلاهبرداری‌ها و دزدی نیز افزایش یافته و حتی منابع محدود مالی افراد مسن را نیز تهدید می‌کند. در سراسر جهان افراد بالای 60 سال در سال 2013، 841 میلیون نفر از جمعیت جهان را تشکیل می‌داده‌اند که این مقدار در سال 2050 به بیش از 2 میلیارد نفر خواهد رسید. چون ایالات‌متحده که هم‌اکنون در حدود 35 میلیون نفر آن را جمعیت مسن تشکیل می‌دهد، پیش‌بینی می‌شود این جمعیت تا سال 2040 به 79 میلیون نفر برسد. در نتیجه، این سونامی نقره‌ای نیاز به سیستم بانکی دارد که خدمات آن توجه قابل ملاحظه‌ای به سن افراد داشته باشد تا کمترین آسیب‌ها به این قشر از جامعه وارد شود.
شرایط اقتصادی جامعه نقره ای
با گذشت زمان میزان مصرف افراد بالای 60 سال در جهان در سال 2020 به حدود 15 هزار میلیارد دلار خواهد رسید. الگوی زندگی این افراد نیز متفاوت از نسل‌های جوانتر خواهد بود. علاوه بر قدرت خرید بالای این قشر در آینده، آنها می‌توانند هدف خوبی برای بازاریابی باشند و درنتیجه یکی از بزرگترین گروه‌های هدف تبدیل خواهند شد.
این گروه از افراد قدرت خرید غیربهداشتی (هزینه‌هایی به جز هزینه‌های درمان و بهداشت) بالایی داشته و در ایالات‌متحده در حال حاضر هزینه‌های آنها به حدود 51 درصد از هزینه‌های افراد بالای 25 سال می‌رسد. این امر یک فرصت بسیار مناسب است.
1- افزایش سن بازنشستگی
افزایش امید به زندگی منجر شده است تا مردم بیشتر از آنچه توسط سازمان‌های بیمه‌ای پیش‌بینی شده است عمر کنند. در نتیجه با حجم بالای این افراد در جامعه، شرکتهای بیمه‌ای فشار قابل‌توجهی را متحمل می‌شوند. در نتیجه انتظار می‌رود که سن بازنشستگی در سال 2050 افزایش یابد.
2- سیستم اقتصادی پشتیبان
در بسیاری از کشورها، افراد مسن بیش از آنچه تولید کنند، مصرف‌کننده محسوب می‌شوند. در نتیجه، این افراد نیاز به منابع مالی بیشتری همچون دارایی‌ها، پساندازها و کمک‌های خانواده و دولت خواهند داشت. گرچه افراد 55 تا 64 سال تولید قابل توجهی در کشور دارند و برابر با 75 تا 100 درصد از مصرف خود تولید دارند، اما با ورود به گروه سنی 65 تا 69 سال میزان تولید آنها به 10 (کشورهای توسعه‌یافته) تا 45 درصد (کشورهای درحال توسعه) از میزان مصرف کاهش می‌یابد. در نتیجه اقتصاد کشور باید به‌گونه‌ای با شد که بودن آسیب به تولید داخلی و مصرف دارایی ها، منابع مصرفی این قشر از جامعه را تامین کند.
3- بیشترین سهم درآمد
در کشورهای مختلف، به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، سهم درآمدی افراد مسن بسیار بیشتر از افراد رده‌های سنی پایین‌تر است. براساس مطالعات انجام شده در شکل 1 در حدود 65 درصد از جمعیت بالای 60 سال در کشور ایالات‌متحده بیش از 200 هزار دلار درآمد سالانه دارند.
شکل 1- سطح درآمدی نسل‌های مختلف جمعیت
4- هزینه‌های افراد مسن
اغلب به افراد مسن جامعه به چشم مساله می‌نگرند که در زمینه امنیت مالی و هزینه‌های مراقبت بهداشتی این امر پررنگ‌تر است. به عنوان نمونه در شکل 2 هزینه‌های دولت برای گروه‌های سنی مختلف ارائه شده است. با افزایش سن افراد هزینه‌های مربوط به افزایش سن نیز بالاتر رفته و در سنین بیش از 90 سال، سهم هزینه‌های ناشی از کهولت سن بیش از سایر هزینه‌ها می‌شود.
شکل 2- هزینه‌هایی که گروه‌های سنی مختلف برعهده دولت می‌گذارند
5- افزایش ریسک سیستم بازنشستگی کشور
یکی از ریسک‌های افراد مسن، ریسک طول عمر است. این ریسک عبارت است از زنده ماندن افراد بیشتر از سن مورد انتظار. افرادی از جامعه که دارای این ریسک هستند ممکن است بیش از آن میزان که پس‌انداز کرده‌اند زنده بمانند یا زنده مانی آنها بیش از پیش‌بینی سازمان‌های بیمه عمر باشد و درنتیجه ضرر عاید این سازمان‌ها شود. ریسک افزایش طول عمر در 50 سال آینده یکی از مهم‌ترین ریسک‌های صنعت بیمه تلقی خواهد شد.
6- بقای سیستم بازنشستگی در خطر است
با افزایش سن افراد به بیش از آنچه توسط سیستم‌های بازنشستگی پیش‌بینی شده است، این سیستم‌ها در سال‌های آینده تحت فشار قابل‌توجهی خواهند بود. زیرا میزان دریافتی حق بیمه براساس میزان امید به زندگی آن جامعه مشخص شده است و افرادی که بیش از آنچه پیش‌بینی شده است عمر می‌کنند به بدنه سیستم بیمه‌ای خسارت وارد می‌کنند.
7- دزدی هویت
افراد مسن در بین سایر افراد جامعه اولین هدف دزدی هویت می‌باشند. در طی سال‌های گذشته در ایالات‌متحده سهم افراد بالای 69 سال در دزدی هویت از 7 درصد به 17 درصد افزایش یافته است که بیش از دو برابر است. این در صورتی است که افراد بالای 55 سال 25 درصد و افراد زیر 55 سال 44 درصد از دزدی‌های هویت را تجربه کرده‌اند.
اصول بانکداری نقره‌ای
افزایش فاصله مصرف بین سنین مختلف جامعه و بررسی آسیب‌پذیری افراد مسن منجر شده است تا موسسات مالی به توسعه روابط خود با این گروه از افراد جامعه بپردازند. سازمان NCRC ایالات‌متحده آمریکا جهت کمک به افراد مسن در مقابل کهولت سن و همچنین کاهش فشار مالی این قشر از جامعه بر سهامداران سایر سازمان‌ها 6 اصل مهم بانکداری نقره‌ای را به موسسات مالی، قانونگذاران و سازمان‌های اجتماعی پیشنهاد کرده است. این شش اصل و پیشنهادات آن برای سیستم بانکی به اختصار توضیح داده می‌شود.
1- حفاظت از افراد مسن در برابر سوءاستفاده‌های مالی
یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر افزایش کلاهبرداری از این گروه سنی نبود آگاهی لازم در مورد کارمندان موسسات مالی است. براساس اظهارات دفتر حسابرسی دولت ایالات‌متحده (GAO) بانک‌ها یکی از مهم‌ترین سازمان‌ها جهت پیشگیری از کلاهبرداری هستند زیرا اطلاعات کافی در مورد مشتریان آسیب دیده دارند. این در صورتی است که بسیاری از کلاهبرداری‌های انجام شده توسط موسسات مالی گزارش نمی‌شوند. بانک‌ها می‌توانند با آموزش مشتریان خود در زمینه تشخیص و جلوگیری از کلاهبرداری کمک شایانی کنند.
2- محصولات و خدمات مالی مختص افراد مسن
دسترسی به محصولات و خدمات مالی کارآمد توسط افراد مسن می‌تواند به این افراد کمک کند تا با کمترین امکانات مالی تصمیمات درستی اتخاذ کنند و افرادی با درآمد کم و متوسط به خوبی بودجه مالی خود را مدیریت کنند. مهم‌ترین محصول بانک‌ها در این زمینه حساب بزرگسالان است که نیازمند ویژگی‌های خاصی است. این حساب هزینه‌های زیادی برای مشتریان در بر دارد. در نتیجه کمک به افراد مسن در جلوگیری از باز کردن این گونه حساب‌ها می‌تواند کمک شایانی به مدیریت مالی آنها داشته باشد. زیرا این گونه حساب‌ها به دلیل خدمات خاصی که دارند هزینه قابل‌توجهی بر دوش افراد مسن خواهند گذاشت.
3- توسعه مدیریت مالی مقرون به صرفه
آموزش مدیریت مالی در این زمینه نکته کلیدی مدیریت مالی کارآمد است و مهم‌ترین عامل در بیرون نگه داشتن افراد مسن از پیچیدگی‌های مالی است. حتی افرادی که اطلاعات خوبی در زمینه مدیریت مالی دارند نیاز به آموزش بیشتر را در خود احساس می‌کنند. این امر تنها با برگزاری سمینارهای مدیریت مالی که مرتبط با مرحله زندگی این افراد است، کتب مربوط به تصمیم‌گیری‌های مالی موفق و همچنین دسترسی به مشاوران مالی که می‌توانند خدمات و محصولات اساسی را آموزش دهند میسر خواهد شد. بانک‌ها می‌توانند در این زمینه با سیستم برنامه‌ریزی آموزش مالی همکاری کنند. یکی از نمونه‌های این برنامه ها، برنامه شرکتهای بیمه سپرده فدرال (FDIC) به عنوان هوش مالی است.
4- دسترسی به پشتیبانی درآمد بحرانی
پشتیبانی درآمد در بسیاری از کشورها درحال افزایش است. در کشور ایالات‌متحده بدون ارائه پشتیبانی درآمدی به افراد مسن در حدود 45 درصد از این افراد زیر خط فقر قرار خواهند گرفت. در صورتی که با پیاده‌سازی این برنامه تنها 9 درصد از این افراد زیر خط فقر هستند. موسسات مالی باید در این زمینه نقش راهبری را جهت پشتیبانی درآمد افراد مسن ایفا کنند. بانک‌ها می‌توانند در شعب خود به ارائه پیشنهاد شراکت در فعالیت‌های مالی و همچنین برنامه‌های سودمند چک‌آپ به این افراد سود برسانند. بانک‌ها در ایالات‌متحده به سادگی این کار را در سیستم آنلاین NCOA انجام می‌دهند. این سیستم به افراد کمک می‌کند تا براساس میزان درآمد خود بهترین برنامه سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند. این امر بدان دلیل است که درآمد سالانه افراد کم‌درآمد خود می‌تواند سالانه 7 هزار دلار عایدی برای عموم و همچنین خود فرد مسن داشته باشد که از آن محروم هستند. استفاده از ابزارهای چک‌آپ منجر می‌شود تا افراد کم درآمد و حساس به منابع درآمدی بیشتری دسترسی پیدا کنند.
5- ساده‌تر کردن شرایط گذر عمر
یکی از مهم‌ترین نقش موسسات مالی در این زمینه افزایش رفاه و بهبود اقتصادی، سلامتی و کیفیت افراد مسن است. بسیاری از افراد مسن مستقل را می‌توان از ورود به سازمان‌های مراقبتی همچون خانه سالمندان جلوگیری کرد و هزینه‌های گزاف آن را از دوش دولت برداشت. بسیاری از این افراد تمایل دارند که در خانه خود زندگی کنند، اما خانه‌های آنها برای شرایط امروزی در حالت مناسبی قرار ندارد و نیاز به تعمیرات دارد. براساس آمارها، در حدود 75 درصد از افراد بالای 55 سال در ایالات‌متحده در خانه‌های ساکن هستند که پیش از سال 2000 ساخته شده و طراحی آنها مناسب برای افراد مسن که عمدتا دارای ناتوانی جسمی هستند، نیست. موسسات مالی می‌توانند با ارائه وام‌های کم و با سود کم به این افراد در بهبود شرایط خانه کمک کنند. یکی دیگر از کمک‌های مالی بانک‌ها به افراد مسن وام‌های عمر است. در این طرح‌ها بانک‌ها جهت بهبود زندگی افراد مسن وام‌هایی به آنها ارائه می‌دهند، اما این وام‌ها بازپرداخت نداشته و پس از آنکه افراد مسن فوت شدند بازپرداخت آن از دارایی‌های برجا مانده انجام می‌شود.
6- بهبود دسترسی به شعب بانکی
کاهش شعب بانکی به واسطه افزایش هزینه‌های بانکداری فیزیکی تاثیر منفی بر امور مالی افراد مسن داشته است. توانایی دسترسی به شعب فیزیکی موسسات مالی تاثیر قابل‌توجهی در امنیت اقتصادی این قشر از جامعه دارد. یکی از مهم‌ترین معیارهای برنامه محیط سازگار با سن سازمان سلامت جهانی (WHO) دسترسی است که جوامع را وادار می‌کند تا دسترسی افراد مسن به نیازها و خدمات اجتماعی را افزایش دهند. براساس این برنامه، ساختمان‌هایی که میزبان افراد مسن هستند، همچون شعب بانکی، باید با محوریت ارائه خدمات به این قشر برنامه‌ریزی شوند. به عنوان نمونه این شعب باید دارای افراد راهنمای مخصوص کهنسالان باشند. علاوه بر این، تعداد کافی صندلی در شعب موجود باشد. ATMها باید از صفحه کلید‌های بزرگ جهت کاهش اشتباهات قشر مسن جامعه طراحی شوند. علاوه بر این، از آنجایی که بخش عمده جامعه مسن با روش استفاده از ATMها آشنا نیستند باید تحت آموزش توسط موسسات مالی قرار گیرند. علاوه بر این موارد، براساس مقررات کمپین سازگار با سن نیویورک، باید مستندات بانکی مربوط به این قشر از جامعه با فونت بزرگتر چاپ و در دسترس قرار گیرد. بانکداری اینترنتی و آنلاین نیز یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها در کمک به افراد مسن است. اما از آنجایی که بیش از نیمی از این افراد از رایانه‌ها و گوشی‌های هوشمند استفاده نکرده و در زندگی روزمره نیاز به اینترنت ندارند، باید به‌طور جدی مورد آموزش قرار گرفته و همزمان با آن، سیستم‌های اینترنتی سازگار با این گروه سنی توسعه یابد. بانک‌ها باید همراه با کاهش تعداد شعب خود، برنامه‌های آموزش استفاده از خدمات آنلاین را برای افراد مسن برگزار کنند تا این قشر از جامعه در نبود شعب بتوانند نیازهای خدمات مالی خود را مرتفع سازند.