تمامی شرکت‌های صادرکننده فرآورده‌ها و مشتقات نفتی مشمول تسهیلات گمرکی می‌شوند / خوشنامی از تشریفات گمرکی صادرات فرآورده‌های نفتی حذف شد

در روزهای اخیر دستورالعمل جدید «اصلاح و بهبود (ساماندهی) فرآیندهای صادرات، واردات، عبور (ترانزیت) و معاوضه (سوآپ) نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌ها و مشتقات نفتی در امور گمرکی» با همکاری وزیر نفت و رئیس کل گمرک ایران با هدف تسهیل صادرات و استفاده بهینه از پتانسیل واحدهای تولیدی مشتقات نفتی و پتروشیمی نهایی و ابلاغ شد. براساس این دستورالعمل جدید، سوآپ نفتی از سر گرفته می‌شود و خوشنامی از تشریفات گمرکی صادرات فرآورده‌های نفتی حذف می‌شود. در واقع ابلاغ این دستورالعمل طی روزهای اخیر به منظور از سرگیری سوآپ نفتی و تسهیل و توسعه صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین تسهیل ترانزیت سوخت، میان گمرک و وزارت نفت نهایی شد که محور اصلی آن آسان‌سازی و دربرگیری تسهیلات صادراتی برای تمام صادرکنندگان فرآورده‌ها و مشتقات نفتی است و فصل نوینی در حمایت از بخش خصوصی به‌شمار می‌رود و منجر به تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی مربوط به صادرکنندگان به ویژه واحدهای تولیدی صادراتی خواهد بود.

مسعود کرباسیان، رئیس کل گمرک ایران در گفت‌وگویی، جزییات بیشتری از این دستورالعمل را مطرح کرده است که در ادامه می‌خوانید:

جناب آقای دکتر کرباسیان در روزهای اخیر با آقای دکتر زنگنه درخصوص تشریفات ترخیص محموله‌های صادراتی مشتقات و فرآورده‌های نفت و گاز به توافق مهمی رسیدید تا دستورالعمل فرآیندهای صادرات، واردات، ترانزیت و سوآپ نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌ها و مشتقات نفتی در امور گمرکی اصلاح شود که این دستورالعمل اصلاح و در حال عملیاتی شدن است، درخصوص این اقدام توضیح دهید و اینکه شاهد چه تغییراتی خواهیم بود؟

کرباسیان: مهمترین بخشی که با جناب آقای دکتر زنگنه وزیر محترم نفت در این دستورالعمل توافق کردیم حذف خوشنامی از تشریفات گمرکی فرآیند صادرات میعانات گازی و فرآورده‌ها و مشتقات نفتی با هدف حمایت از تمامی تولیدکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی به منظور افزایش صادرات است. در واقع با اجرای دستورالعمل جدید، تمامی شرکت‌های صادرکننده فرآورده‌ها و مشتقات نفتی مشمول تسهیلات گمرکی می‌شوند و عملیاتی شدن این دستورالعمل منجر به تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی مربوط به صادرکنندگان فرآورده‌ها و مشتقات نفتی به ویژه واحدهای تولیدی صادراتی خواهد شد. طبق دستورالعمل قبلی؛ صادرکنندگان این حوزه به منظور برخورداری از تسهیلات گمرکی، ملزم به طی تشریفات اداری طولانی جهت اخذ گواهی خوشنامی بودند که با اجرای دستورالعمل اخیر، با حذف فرآیند خوشنامی موافقت شد و در نتیجه کلیه واحدهای تولیدی فعال در امر صادرات می‌توانند محصولات دارای کد استانداردسازی خود را (که نیازمند اخذ کد استانداردسازی است) با استفاده از تسهیلات موصوف از کشور صادر کنند. ضمن اینکه حذف فرآیند خوشنامی، علاوه بر تسهیل و کوتاه کردن زمان انجام تشریفات صادرات، مانع ایجاد امتیازات احتمالی برای برخی افراد خاص نیز خواهد شد. در دستورالعمل قبلی، امکان خروج محمولات صادراتی قبل از وصول نتیجه آزمون محموله صرفاً برای شرکت‌های خوشنام امکان‌پذیر بود که با دستورالعمل جدید تمامی شرکت‌های فعال در بخش تولید و صادرات محصولات و فرآورده‌های نفتی و گازی که تولیدات آنها استانداردسازی شده است مشمول این تسهیلات گمرکی می‌شوند.

همچنین در دستورالعمل جدید به منظور شفاف‌سازی نحوه اقدام در مواردی که از سوی سازمان ملی استاندارد ایران، نتیجه آزمون با اظهار انجام شده در گمرک مغایر اعلام می شود، ضوابط جامع‌تری نسبت به دستورالعمل قبل تبیین شده که این امر اعمال سلیقه در موارد موصوف را به حداقل رسانده و از طولانی شدن امر رسیدگی به پرونده‌های اختلافی جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه در دستورالعمل جدید به منظور ایجاد وحدت رویه در انجام تشریفات صادرات رسمی وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن وزارتخانه نیز فرآیند مشخصی تدوین و تبیین شده است.

با این توضیحات مشخص است که وزیر نفت و جنابعالی اهداف متعددی را با تدوین و ابلاغ این دستورالعمل دنبال می کنید که بخش اصلی آن حمایت از تولید هست؛ درسته؟

کرباسیان: بله کاملا درسته؛ هدف اصلی در این دستورالعمل حمایت از واحدهای تولیدی و صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی است و البته حمایت از سرمایه در گردش آنهاست که سهم عمده‌ای در اقتصاد کشور دارند و می‌توان از پتانسیل واحدهای تولیدی پتروشیمی و تولیدکنندگان فرآورده‌ها و مشتقات نفتی برای توسعه صادرات، بیشتر و بهتر استفاده کرد.

تسهیل در انجام تشریفات گمرکی این محموله‌ها قدرت رقابت‌پذیری واحدهای تولید و صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی را افزایش می‌دهد. البته علاوه بر تسریع در ترخیص این محموله‌ها، این دستورالعمل منجر به سالم‌سازی و شفاف‌سازی فرآیندهای تجارت خارجی فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی هم خواهد شد‌ که این موضوع را هم ما در اصلاح و بهبود این دستورالعمل در نظر داشتیم و بسیار هم مهم بود.

در دستورالعمل اول بعضا شاهد آن بودیم که صادرکنندگان با وجود موضوع خوشنامی با مشکلاتی مواجه بودند و به نظر می‌آید در دستورالعمل جدید این مشکلات برطرف شده و شاهد افزایش صادرات و رونق تولید شرکت‌های صادرکننده فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی خواهیم بود. به نظر شما رفع این موانع چه کمکی به تسهیل مراحل انجام تشریفات گمرکی و تسریع در ترخیص کالای واحدهای تولیدی صادرکننده این محصولات در گمرک می‌کند؟ جزییات بیشتری را بیان می‌کنید.

کرباسیان: در زمان اجرای دستورالعمل قبل، خروج محمولات صادرکنندگانی که موفق به اخذ گواهی خوشنامی نمی‌شدند، موکول به وصول نظریه سازمان استاندارد یا تودیع سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی به میزان سه برابر ارزش محموله براساس قیمت بین‌المللی نفت و گاز بود که انتظار وصول جوابیه سازمان استاندارد، با توجه به طولانی بودن (به مدت 20 روز به صورت میانگین)، منجر به توقف طولانی مدت کامیون‌های حامل محمولات مذکور و در نهایت افزایش هزینه تمام شده صادرات و نیز افزایش خطرات احتمالی ناشی از نگهداری کالاهای قابل اشتعال در اماکن گمرکی می‌شد. ضمن اینکه تودیع تضمین نیز با توجه به مبلغ آن، بار مالی زیادی را به صادرکنندگان تحمیل و کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی را تشدید می‌کرد. همچنین برخی از تولیدکنندگان جهت فرار از این مشکلات، به دارندگان گواهی خوشنامی مراجعه و تولیدات خود را به نام واحدهای خوشنام صادر می‌کردند که این امر موجب بروز موارد متعددی از انتقال مالکیت‌ در محمولات صادراتی شده بود. بنابراین در دستورالعمل اخیر، مشکلات اشاره شده مرتفع شده و کلیه واحدهای تولیدی مطابق مفاد ذکر شده در این دستورالعمل، امکان استفاده از تسهیلات را دارند. کاملاً روشن است که دستورالعمل جدید منجر به استفاده بهتر از پتانسیل واحدهای تولیدی فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین نقدینگی این واحدها می‌کند و شاهد رشد صادرات و تولیدات این محصولات خواهیم بود، ضمن اینکه تأثیر این اقدامات بر سالم‌سازی و شفاف‌سازی نیز قابل توجه خواهد بود که البته از اهداف پیاده‌سازی دستورالعمل جدید هم هست.

در دستورالعمل جدید سازوکار جدیدی برای رسیدگی به اعتراضات احتمالی صادرکنندگان به نظرات سازمان استاندارد هم پیش‌بینی شده و به نظر می‌آید کمک قابل توجهی به واحدهای تولیدی و صادرکنندگان خواهد کرد و کاملاً براساس پیشنهادات صادرکنندگان و تولیدکنندگان تنظیم شده است؛ در این خصوص هم توضیح می‌دهید؟

کرباسیان: بله همینطور هست و کاملاً معیارها و مسائلی که براساس آن دستورالعمل جدید تدوین شده برمبنای کمک به صادرکنندگان و حمایت از افزایش صادرات و استفاده بهتر از پتانسیل‌های واحدهای تولیدی فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی بوده که در بخش رسیدگی به اعتراضات احتمالی هم تسهیلات جدیدی پیش‌بینی شده است و در راستای رعایت حقوق مکتسب صادرکنندگان، دستورالعمل جدید سازوکار مشخصی را برای رسیدگی به اعتراضات احتمالی صادرکنندگان به نظرات سازمان استاندارد به صورت شفاف تبیین کرده که این امر، ضمن تسریع روند رسیدگی به اعتراضات، از مکاتبات غیرضرور با سازمان‌های همجوار نیز جلوگیری خواهد کرد.

ما در سال‌های اخیر شاهد روش جدیدی در حمایت از صادرات فرآورده‌های نفتی بوده‌ایم و اینکه خرید این کالاها از بورس مشمول تسهیلات گمرکی بود. ارزیابی شما از این طرح چگونه است و اینکه در دستورالعمل جدید تشریفات گمرکی برای کالاهای عرضه شده در بورس کالا به چه شکلی خواهد بود؟

کرباسیان: عملاً در دستورالعمل قبلی، علی‌رغم جایگاه حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار و مکانیزم کشف قیمت کالاهای عرضه شده در بورس، کالاهای صادراتی که عیناً از رینگ صادراتی بورس خریداری می‌شدند، فاقد تسهیلات اجرایی بودند. اما با اجرای دستورالعمل جدید، انجام تشریفات صادرات کالاهایی که عیناً از رینگ صادراتی بورس خریداری می‌شوند با اخذ تعهد از صادرکننده صورت می‌پذیرد و پس از خروج آنها از گمرک، متعاقباً نسبت به استعلام نظریه سازمان استاندارد اقدام می‌شود.