سرجیو موجیکا، معاون سازمان جهانی گمرک در گفت‌وگو با نشریه گمرک ایران
پیشرفت گمرک ایران در زمینه مدرنیزاسیون بیشتر از آن است که فکر می‌کردم/ راهکار جادویی در زمینه مبارزه با قاچاق وجود ندارد/ همکاری‌های دوجانبه، مدیریت هماهنگ مرزی و اشتراک‌گذاری اطلاعات شاهکلیدهای مبارزه با قاچاق هستند
معاون سازمان جهانی گمرک می‌گوید: قبل از سفر به ایران فکر نمی‌کردم گمرک جمهوری اسلامی تا این حد در پیاده‌سازی برنامه‌های مبتنی بر آی‌تی پیشرفت کرده باشد .
واکنش معاون دبیرکل سازمان جهانی گمرک به پیشرفت‌های گمرک ایران در اجرای برنامه مدرن‌سازی با توجه به بازدید وی از نمایشگاه سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی تحسین توأم با تعجب است. "سرجیو موجیکا مونتس" که پس از کونیو میکوریا دومین مقام مسئول در بزرگ‌ترین سازمان گمرکی جهان (WCO) است، می‌گوید: قبل از سفر به ایران فکر نمی‌کردم گمرک جمهوری اسلامی تا این حد در پیاده‌سازی برنامه‌های مبتنی بر آی‌تی پیشرفت کرده باشد و توصیه من این است مسئولان گمرک ایران ضمن حفظ خط ارتباطی خود با سازمان جهانی گمرک همچنان به همکاری خوب خود با این سازمان به خصوص در زمینه ظرفیت‌سازی ادامه دهند.
آنچه که در زیر از نظرتان می‌گذرد مصاحبه اختصاصی نشریه گمرک با معاون دبیرکل سازمان جهانی گمرک است.
نظرتان درباره سامانه جامع امور گمرکی و الکترونیکی شدن رویه‌ها در گمرک ایران چیست؟
من فکر می‌کنم که مدرنیزاسیون و توسعه گمرک الکترونیکی ایران در سطح مطلوب انجام شده و کار شما در امور توسعه سیستم‌های گمرکی ازجمله تک پنجره و مدیریت خطر بسیار خوب بوده و فاکتورهای اصلی پیاده شده و شما می‌توانید سرویس خوبی را به شهروندان و تجار ارائه دهید.
یکی از کارهای خوبی که سازمان جهانی گمرک انجام داده، ارائه کمک‌های فنی و خدمات آموزشی به گمرکات عضو است. این کمک‌ها در سازمان جهانی گمرک چگونه انجام می‌شود؟
کار سازمان ما ارائه کمک به اعضای WCO در جهت دست یافتن به عملکرد خوب در فعالیت‌های اصلی‌شان یعنی جمع‌آوری درآمدها، تسهیل تجارت و سلامت جامعه است. ما دریافته‌ایم که ظرفیت‌سازی جزء لاینفک کارایی و تأثیرگذاری سازمان جهانی گمرک است. ما استانداردها، ابزارها و برنامه‌هایی را در زمینه مدرن‌سازی تدارک می‌بینیم، ولی اگر اعضای ما نتوانند به درستی این برنامه‌ها را در فعالیت‌های روزمره‌شان پیاده‌سازی کنند طبیعی است که تأثیرات لازم را نخواهند داشت.
ما تسهیلاتی را در قالب کمک‌های فنی و ظرفیت‌سازی به تمام اعضایمان ارائه می‌دهیم و 3 رویکرد را در این زمینه مدنظر قرار می‌دهیم که اولین آن واقعیت‌های موجود است. یعنی اینکه با توجه به استانداردهای بین‌المللی، در حال حاضر چه داریم و تا کجا پیش رفته‌ایم. دوم اینکه ما به کشورهای عضو کمک می‌کنیم تا به یک موفقیت علمی دست یابند و سوم اینکه برای اجرای طرح عملیاتی در کنار اعضای خود هستیم و در پایان این مراحل را ارزیابی می‌کنیم تا ببینیم تا چه حد به اهدافمان دست یافته‌ایم (اهدافی که از ابتدا در نظر داشته‌ایم). به طور خلاصه می‌توانم بگویم ما در مورد ظرفیت‌سازی و کمک‌های فنی به اعضایمان برای تأثیرگذاری و کارایی بهتر آمادگی کامل داریم.
گمرک در دوره ریاست جمهوری دکتر روحانی و مدیریت آقای کرباسیان دست به تحول بزرگی زده و موفق شده گمرک الکترونیکی یا دیجیتال را در ایران پیاده‌سازی کند. به نظر شما گمرک ایران چه کارهای دیگری را می‌تواند انجام دهد تا تسهیل تجارت بهتر صورت گیرد؟
همانطور که قبلاً گفتم 3 موضوع وجود دارد که در زمینه توسعه فناوری اطلاعات برای ما حائز اهمیت است. موضوع اول سیستم جامع گمرکی است. شما در این زمینه سیستم کاملی دارید که تمام رویه‌های گمرکی را دربرمی‌گیرد. موضوع دوم بحث پنجره واحد است که در مورد کشور شما این طرح بسیار تأثیرگذار است و تمامی سازمان‌های مرتبط به یکدیگر متصل شده‌اند و تا آنجا که من دریافته‌ام کار خوبی در این زمینه انجام شده است. همچنین مدیریت خطر که برای شناسایی محموله‌های پرخطر در گمرک اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌توان به وسیله آن تسهیلات لازم را برای تجارت قانونی فراهم کرد.
من فکر می‌کنم گمرک ایران در زمینه مدرنیزاسیون خوب عمل کرده و به همین جهت توصیه می‌کنم همچنان به همکاری با سازمان جهانی گمرک و اتصال به آن ادامه دهد. ما همیشه پیام‌ها را می‌خوانیم و سعی می‌کنیم استانداردهای WCO را پیاده‌سازی کنیم.
آنچه که ما انجام می‌دهیم برقراری ارتباط بین‌المللی است و شما نیز می‌توانید تجربیات خودتان را با کشورهای دیگر به اشتراک بگذارید. ما هنوز کشورهایی را داریم که در انتظار دریافت تجربیات خوب هستند.
یکی از برنامه‌هایی که گمرک ایران طی این سال‌ها اجرا کرده برنامه کمک به فعالان مجاز اقتصادی (AEO) است که باعث شده خدمات زیادی به تولیدکنندگان و صادرکنندگان ارائه شود. با توجه به اینکه این برنامه مورد توصیه سازمان جهانی گمرک هم هست. می‌خواهیم نظر شما را در این زمینه بدانیم؟
شما در طول سالیان گذشته در این زمینه خوب بوده‌اید و به تعدادی از شرکت‌ها گواهی داده‌اید و همین‌طور با برخی کشورها در این زمینه در جست‌وجوی انعقاد موافقت‌نامه هستید. تسهیلاتی که برای تجارتان فراهم می‌کنید شامل حال کشورهای دیگر هم می‌شود. توصیه من به شما این است که همچنان به WCO متصل بمانید. کارگروه safe ما در سال دو بار تشکیل جلسه می‌دهد که خیلی اهمیت دارد و شما می‌توانید در آن مشارکت کنید.
با توجه به اینکه گمرک ایران با بخش ارتباطات سازمان جهانی گمرک تعامل دارد ما خوشحال می‌شویم که بحث‌های آموزشی و دوره‌های مربوط را پوشش دهیم. سازمان جهانی گمرک در این زمینه چه کمک‌هایی می‌تواند ارائه دهد؟
ما هر سال نامه‌ای به کشورها می‌فرستیم تا نیازهای ضروریشان را در زمینه مسائل آموزشی مطرح کنند و به نظر من این امر کاملاً امکان‌پذیر است و می‌توانیم دامنه همکاری‌ها را وسیع‌تر کنیم.
بحث قاچاق در ایران و گمرک از مباحث مهم است و متأسفانه دیتاهای وارد شده به گمرک در این زمینه ناقص است. راهکارهای WCO برای یکپارچه‌سازی اطلاعات در بحث مبارزه با قاچاق چیست؟
اول از همه بگویم که یک راهکار جادویی در این زمینه یعنی مبارزه با قاچاق وجود ندارد. در این زمینه همه باید همکاری کنیم تا به یک نتیجه خوب برسیم. در مرحله اول کشورهای همسایه باید بر میزان همکاری‌های دوجانبه بیفزایند و اقدامات مشترکی انجام دهند. دوم اینکه برای مدیریت مرزی خود یک سیستم مناسب داشته و با سازمان‌های دیگر مرزی مثل پلیس همکاری نزدیک داشته باشند. این سازمان‌ها اطلاعات خوبی دارند که می‌توانند با گمرک هم به اشتراک بگذارند و در کل می‌توان از این طریق مبارزه خوبی با قاچاق داشت و اینها شاهکلیدهای مبارزه با قاچاق هستند.
عملکرد گمرک طی سال‌های اخیر و اقداماتی که در قالب گمرک دیجیتالی انجام داده باعث شده تا رتبه ایران در فضای کسب‌وکار براساس گزارش‌هایی که از سوی بانک جهانی منتشر می‌شود بسیار بالا بیاید، ارزیابی شما در این زمینه چیست؟
ما در WCO رتبه‌بندی نکرده‌ایم و این کار را به سازمان‌های بین‌المللی دیگر واگذار کردیم. کاری که ما می‌کنیم این است که ارتباط نزدیکی با سازمان‌های گمرک داشته باشیم و به آنها برای مدرنیزاسیون رویه‌های گمرکی کمک کنیم. طبیعتاً بعد از انجام صحیح مدرنیزاسیون رتبه‌های آنها نیز ارتقا پیدا می‌کند.
من فکر می‌کنم رتبه‌بندی مبحثی است که باید با دقت به آن پرداخته شود، چون بعضی از آنها براساس واقعیت و برخی بر پایه استنباط‌ها است. آنچه که برای ما مهم است توسعه، پیشرفت و مدرنیزاسیون گمرکات است.
دولت ایران برنامه‌ای را تحت عنوان گسترش همکاری‌های بین‌المللی شروع کرده است که جذب سرمایه‌گذاری خارجی از محورهای مهم آن است. به عقیده شما نقش گمرک در این زمینه تا چه حد است و WCO چه توصیه‌هایی دارد که به جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند؟
همانطور که ذکر کردم گمرک در رقابت اقتصادی کشورها نقش کلیدی دارد. گمرک در 3 محدوده می‌تواند مشارکت داشته باشد که اولین محدوده تسهیل تجارت است. بدیهی است که اگر کشورهای عضو WCO بتوانند هزینه‌ها را کاهش دهند و استانداردها را اعمال کنند، بیشتر می‌توانند در رقابت اقتصادی شرکت کنند. دومین مسأله جمع‌آوری درآمدها است که اگر به طور صحیح انجام شود و افزایش یابد می‌توان برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها مثل بزرگراه‌ها، فرودگاه‌ها و غیره از آن استفاده کرد و در نتیجه موجب رقابت‌پذیری بیشتر کشور می‌شود و مسأله سوم امنیت است که مسأله بزرگی است. کشورها اگر نتوانند حداقل امنیت را فراهم کنند جذب سرمایه هم نخواهند داشت. 3 مسأله ذکرذ شده یعنی تسهیل تجارت، جمع‌آوری درآمد و برقراری امنیت از وظایف گمرک است و می‌تواند تعیین‌کننده میزان جذب سرمایه‌های خارجی باشد.