الكترونيكي شدن 34 عمليات گمركي در دولت يازدهم
روابط عمومي گمرك ايران |در اين گزارش ابتدا با طرح اين سوال كه گمرك ايران در دو سال گذشته چه ابزارها و امكاناتي را جهت دستيابي به يك گمرك مكانيزه و ديجيتال به كار گرفته است؟ اين دستاوردهاي مهم را تشريح شده است.
بنابراين گزارش، بررسي كاركردهاي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي و سامانه جامع گمركي در هر يك از رويه‌هاي گمركي تصوير بهتري از كارهاي انجام شده در گمرك كشورمان نشان مي‌دهد. موضوعي كه كمك مي‌كند تا بدانيم گمرك ايران در دو سال گذشته چه ابزارها و امكاناتي را جهت دستيابي به يك گمرك مكانيزه و ديجيتال به كار گرفته است:
- دوراظهاري صادرات
با راه‌اندازي سامانه اظهار از راه دور هر صادركننده مي‌تواند در هر زمان از شبانه‌روز نسبت به پر كردن فرم اظهارنامه و تحويل الكترونيكي اسناد به گمرك اقدام كند.
همچنين عدم نياز به مراجعه حضوري صاحبان كالا و انجام تشريفات گمركي به‌صورت غيرحضوري از جمله اين موارد است. از ديگر قابليت‌هاي سامانه در بخش صادرات انجام الكترونيكي بخشي از امور ارزيابي در محل و توزين و كنترل وسايل نقليه حامل بار است.
- دوراظهاري واردات
در گذشته اظهارنامه‌هاي گمركي در گمركات اجرايي توسط اپراتورها تايپ و تحويل متقاضي ميشد. اين موضوع علاوه بر مشكلات ناشي از حضور اين افراد در گمرك، باعث كندي سرعت كار گمركات در ترخيص كالا مي‌گرديد. زيرا هر گمرك برمبناي تعداد اظهارنامه‌اي كه مي‌توانست در روز تايپ كند خدمات ارائه مي‌كرد.
انجام تشريفات ترخيص كالاهاي وارداتي و همچنين صدور كالا از كشور براساس قانون امور گمركي و آيين‌نامه اجرايي آن منوط به تنظيم اظهارنامه گمركي و تسليم آن به گمرك است. اظهاركننده موظف است اسناد لازم از قبيل سياهه خريد، گواهي مبدأ، اسناد بانكي و ساير مجوزهاي مورد نياز را كه مقررات و قوانين مربوطه تعيين كرده است به اظهارنامه منضم كند.
با راه‌اندازي سامانه اظهار از راه دور، اين موضوع برطرف شده و هر صاحب كالا مي‌تواند در هر زمان از شبانه‌روز نسبت به پر كردن فرم اظهارنامه و تحويل الكترونيكي اسناد به گمرك اقدام نمايد.
- دريافت الكترونيك مانيفست
در سامانه جامع امور گمركي برخلاف گذشته كه اطلاعات مانيفست كالا به‌صورت دستي و غيرقابل صحت‌سنجي به گمرك ارائه ميشد، اطلاعات مانيفست كالا قبل از ورود به گمرك به‌صورت الكترونيكي از شركت‌هاي حمل‌ونقل دريافت ميشود. اين اطلاعات پردازش شده و مبناي طي تشريفات گمركي قرار خواهد گرفت. صدور قبض انبار به‌صورت الكترونيكي و طي مراحل آن با كمترين وقفه از قابليت‌هاي سامانه در اين حوزه است.
- دريافت الكترونيك قبض انبار و مديريت آن
يكي از چالش‌هاي بزرگ گمرك در حوزه مديريت، انبارها و قبوض انبار صادر شده آن است كه بعضاً در اختيار گمرك و يا مجموعه‌هاي ديگر كه عموماً به شكل خصوصي اداره مي‌شوند، قرار دارد. كنترل انبارها و نظارت بر آن از اختيارات و وظايف قانوني گمرك است. از اين‌رو با اجراي سامانه جامع امور گمركي، گمرك ارتباط مستقيم با قبض انبار برقرار نموده و اطلاعات آن نيز به‌صورت الكترونيكي در اختيار گمرك قرار مي‌گيرد. سامانه جامع مديريت قبوض انبار و صدور و خارج نمودن آن را در اختيار گرفته و به طور هوشمند و اعمال نظارت و كنترل‌هاي گمركي را ميسر مي‌سازد.
تسريع و تسهيل در صدور قبض انبار و جلوگيري از ورود اطلاعات مجدد، تسريع در ارزيابي و مشخص نمودن محل دقيق كالا، نظارت و كنترل دقيق و هوشمند بر نحوه بارگيري و تخليه كالا و... ازجمله موارد مهم سامانه جامع امور گمركي است.
- كنترل الكترونيكي بدهي‌ها
بدهي‌هاي گمركي كه برمبناي ماده 7 قانون امور گمركي مشخص مي‌شوند، پيش از اين به‌صورت نيمه مكانيزه و با دخالت انسان كنترل ميشد. بدين صورت امكان جعل و يا تخلف بسيار زياد بود.
با راه‌اندازي سامانه جامع امور گمركي، اين بدهي‌ها به‌صورت سيستمي اعمال شده و به افرادي كه بدهي دارند به‌صورت اتوماتيك اجازه اظهار و خروج كالا داده نخواهد شد. بدين صورت فرد مي‌بايست بدهي خود را پرداخت نموده تا از گمرك خدمات دريافت نمايد و اين موضوع تأثير بسيار زيادي بر كاهش بدهي‌هاي گمركي خواهد داشت.
علاوه بر اين بررسي‌هاي سيستمي و مشخص نمودن ميزان بدهي نيز به طور اتوماتيك در سامانه لحاظ شده و در زمان مشخص شدن بدهي، سامانه به‌طور اتوماتيك از انجام عمليات فرد بدهكار در كل كشور، به‌طور يكسان جلوگيري به عمل مي‌آورد.
- انجام امور احراز هويت توسط سامانه
در گذشته دايره احراز هويت در گمرك وظيفه دريافت اظهارنامه و كنترل احراز و نيز صدور كوتاژ را برعهده داشت. اين موضوع به علت عدم وجود يك سيستم واحد و جامع، الزاماً به‌صورت دستي و بدون دخالت سيستم انجام مي‌پذيرفت.
با اجراي سامانه جامع امور گمركي، كليه اين مراحل را سيستم به طور اتوماتيك انجام داده و استعلام‌هاي مورد نياز را از سازمان‌هاي همجوار به طور مستقيم دريافت مي‌نمايد.
- تعيين اتوماتيك و هوشمند كارشناس
تعيين كارشناس گمركي با توجه به تعدد آنها، برعهده يك فرد قرار داشت و اين فرد برمبناي تجربه خويش اقدام به تعيين كارشناس مربوطه مي‌نمود. البته در اين حوزه قبلاً نيز سيستم‌هايي وجود داشت كه نقص آنها مشخص و قابل بررسي است.
در اين حوزه، سامانه جامع امور گمركي با تعيين هوشمند كارشناس به‌صورت اتوماتيك، برمبناي ضابطه‌هاي مشخص و توانمندي‌ها، نقش مؤثري در سلامت اداري و تخصيص متعادل اظهارنامه‌ها خواهد داشت
- سلكتيويتي مسير اظهارنامه
اصولاً كالاهاي وارداتي در گمرك در طي مراحل ترخيص طبق نظر كارشناسان گمرك، بايد يكي از مراحل 3گانه زير را طي كنند، استفاده از سيستم انتخاب مسير اظهارنامه، اعتماد به خدما‌ت‌گيرندگان و اعمال كنترل‌هاي گمركي بر روي آن‌دسته از اظهارنامه‌هايي كه واقعاً نياز به كنترل دارند تا از اين طريق كالاي ساير اظهارنامه‌ها در حداقل زمان و با حداقل بازرسي‌ها ترخيص و به صاحب آن تحويل شود:
مسير سبز- مسير زرد- مسير قرمز
با اجراي سامانه جامع امور گمركي، سيستم سلكتيويتي به‌صورت هوشمند و اتوماتيك توسط سيستم تعيين و برمبناي ضابطه‌هاي از پيش تعيين شده و همچنين براساس ديتاهاي دريافتي اقدام به تعيين مسير برمبناي مديريت ريسك مي‌نمايد.
- دريافت مجوزهاي لازم به‌صورت الكترونيك
ارسال و دريافت مجوزهاي لازم جهت ترخيص كالا ازجمله استاندارد، ثبت سفارش، قرنطينه و... به‌صورت دستي بسيار زمان‌بر بوده و همچنين امكان مديريت و تأييد صحت اين مجوزها نيز به‌صورت دستي بسيار مشكل است.
از اين‌رو، سامانه جامع امور گمركي، مجوزهاي مشخص را به‌صورت مستقيم و الكترونيك از سازمان‌هاي همجوار دريافت و اين كار در روند ترخيص كالا تأثير زيادي خواهد داشت.
همچنين اين تأثير به‌صورت سيستمي اعمال شده و از اعمال سليقه كارشناسان گمرك جلوگيري به عمل خواهد آمد. به طور مثال كالايي كه نياز به مجوز استاندارد دارد. تا زمان دريافت مجوز استاندارد، كارشناس نمي‌تواند آن را تأييد كند و سامانه اجازه ترخيص را صادر نخواهد كرد.
- صندوق الكترونيكي
همانطور كه در قسمت قبل اشاره شد، سامانه جامع امور گمركي، با اتصال مستقيم به بانك و پرداخت الكترونيكي مزاياي بسياري را در چرخه تجارت خارجي كشور پديد مي‌آورد.
- صندور پروانه (برگ سبز) الكترونيكي
با اجراي سامانه جامع امور گمركي، پروانه (برگ سبز) به‌صورت الكترونيكي صادر شده و اين پروانه براساس ميزان واقعي خروح كالا تنظيم ميشود.
همچنين اين قابليت در اين سامانه لحاظ شده كه با حذف كاغذ، صدور پروانه كه منشاء بسياري از مشكلات و تخلفات است، نسبت به تبادل الكترونيكي اسناد بين سازمان‌ها و مراكز مورد نياز مانند نيروي انتظامي اقدام نمايد.
- توزين هوشمند
از آنجا كه وزن در مراحل ورود كالا به كشور نقش تعيين‌كننده دارد، سامانه جامع امور گمركي با اتصال مستقيم به باسكول‌ها و دريافت الكترونيكي مقدار توزين شده جهت هر كالا، اين اطلاعات را پردازش و با ضابطه‌هاي مورد نظر اعمال مديريت ريسك مي‌نمايد.
بر اين اساس، ديگر نيازي به صدور و تحويل قبض باسكول نبوده و سامانه به طور اتوماتيك اين اطلاعات را به درب خروج و ساير قسمت‌هاي مربوطه ارسال مي‌نمايد.
- دريافت بيجك الكترونيك از انبارها
اتصال مستقيم و دريافت اطلاعات مقدار كالاي خارج شده از انبارها (بيجك) ازجمله موارد مهم در كنترل خروج كالا از گمرك است. با اجراي سامانه جامع امور گمركي، گمرك به‌صورت سيستمي اطلاعات مربوطه را از انبارها دريافت و ذخيره مي‌نمايد. مديريت و نظارت گمرك بر انبارها لحاظ شده و امكان ثبت اطلاعات و خروج كالا خلاف پروانه‌هاي صادر شده وجود نخواهد داشت. با اين سامانه امكان جعل و دستكاري بيجك‌ها از بين رفته و سرعت ترخيص كالا به علت دقت بالا در عملكرد افزايش خواهد يافت.
- سلكتيويتي درب خروج
در گذشته روند كار بدين صورت بود كه پس از صدور پروانه سبز گمركي توسط سرويس ارزيابي، كالاهايي كه توسط گمرك براي آنها مجوز خروج صادر شده بود مجدداً و به طور سليقه‌اي در درب خروج، مورد ارزيابي مجدد قرار مي‌گرفت كه اين كار با پياده‌سازي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي به‌صورت الكترونيك انجام ميشود.
- سامانه جامع بازبيني
اين سامانه از قسمت دريافت اسناد در جمع‌آوري اظهارنامه‌هاي سرويس واردات شروع شده و با طي مراحل مختلف تا بايگاني راكد را تحت پوشش خود قرار مي‌دهد.
بر اين اساس اسناد پس از تحويل به بازبيني به‌صورت سيستمي بين كارشناسان بازبيني توزيع ميشود و شخص در توزيع اظهارنامه‌ها دخيل نيست.
- دوراظهاري ترانزيت
در گذشته اظهارنامه‌هاي گمركي در گمركات اجرايي توسط اپراتورها تايپ و تحويل متقاضي ميشد. اين موضوع علاوه بر مشكلات حضور اين افراد در گمرك، باعث كندي سرعت گمركات در ترانزيت كالا مي‌گرديد. زيرا هر گمرك برمبناي تعداد اظهارنامه‌اي كه مي‌توانست در روز تايپ كند خدمات ارائه مي‌كرد.
با اجراي سامانه جامع امور گمركي در قسمت ترانزيت، اظهار از طريق اينترنت صورت مي‌گيرد و اين سامانه به‌طور هوشمند كنترل‌هاي لازم را در اظهارنامه‌ها و تعيين مسير آنها اعمال مي‌نمايد. اين كنترل‌ها برمبناي اظهارنامه، گمركات مبدأ و مقصد، مجوزهاي موردنياز و يا امكان ترانزيت و يا عدم امكان آن به گمركات مربوطه اعمال ميشود.
- پلمپ الكترونيكي
ازجمله موارد مهم در ترانزيت كالا در داخل كشور، پلمپ محموله‌هاي ترانزيت است كه اين موضوع صحت عبور كالا از كشور را تضمين مي‌كند.
با اجراي سامانه جامع امور گمركي و نصب پلمپ‌هاي الكترونيكي بر روي محموله‌هاي ترانزيتي و اتصال مستقيم آنها با سامانه، مي‌توان موقعيت هر محموله ترانزيتي را به‌صورت آنلاين مشاهده و رصد كرد. همچنين در صورت باز شدن يا تأخير آن سامانه به‌صورت هوشمند هشدارهاي لازم را به مديران مربوطه ارائه نمايد.
- ارسال و دريافت اطلاعات به‌صورت الكترونيكي بين گمرك مبدأ و مقصد
با اجراي سامانه جامع امور گمركي، اطلاعات ترانزيت در مبدأ به‌صورت هوشمند به مقصد ارسال شده و اين اطلاعات با چرخش در روند ترانزيت مقصد به‌صورت هوشمند تكميل و به گمرك مقصد ارسال ميشود.
-تير الكترونيكي(E-TIR)
ازجمله بخش‌هاي سامانه جامع امور گمركي، بخش كارنه‌تير است. اين بخش نيز همانند ترانزيت از فرآيند دوراظهاري آغاز شده و براساس رويه كارنه‌تير اقدام به طي روند مربوطه مي‌نمايد.
ارسال اطلاعات به مقصد و اعلام وصول اتوماتيك ازجمله قابليت‌هاي اين بخش از سامانه است.
با هماهنگي اتاق بازرگاني و انجمن شركت‌هاي حمل‌ونقل و با حضور نماينده سازمان IRU در تهران، پژوهشكده سامانه‌هاي هوشمند اقدام توليد ماژول اتصال سامانه جامع به سازمان IRU و دريافت مستقيم اطلاعات كارنه‌تير از مبدأ حمل انجام شده و در حال حاضر تير الكترونيكي (E-TIR) اجرايي شده است.
قرارداد آيين‌نامه اجرايي طرح الكترونيكي تير«E-TIR» هم با هدف تسهيل روند ترانزيت، تجارت و كاهش خطرپذيري ميان دكتر مسعود كرباسيان رئيس‌كل گمرك ايران و محسن جلالي‌پور رئيس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران امضا شد.
مسعود كرباسيان رئيس‌كل گمرك ايران در مراسم امضاي اين آيين‌نامه با تأكيد بر اينكه امروز بيش از 70 كشور دنيا براساس سند تير رفتار مي‌كنند، گفت: ما به‌عنوان يك كشور پيشتاز در امر كارنه تير توانستيم با 70 كشور دنيا ارتباط برقرار كنيم كه اين كار بدون كمك همكارانمان در اتاق بازرگاني ميسر نبود.
در بحث ترانزيت يك نوع هماهنگي بين ما و كميسيون اقتصادي اروپا كه تحت نظر سازمان ملل است از يك سو و سازمان ايرو وجود دارد.
وي افزود: از سوي ديگر امروز بيش از 70 كشور دنيا براساس سند تير رفتار مي‌كنند. سند تير يا همان دفترچه كارنه تير دفترچه‌‌اي است كه قبلاً صادر ميشد و به عنوان مثال وقتي كاميوني از اروپا راه مي‌افتاد به هر مرز گمركي كه مي‌رسيد يك برگ از دفترچه مزبور را كه وُله نام داشت مي‌كندند و گمركات پس از جمع‌آوري اين برگه‌ها آنها را به مقر اصلي كنوانسيون تير در ژنو مي‌فرستادند، تا بررسي شود كه كاميون مورد نظر در آن زمان از كشورهاي مسير ترانزيت عبور كرده است يا نه كه كاري زمان‌بر و سخت بود، اما امروز خوشبختانه با سيستم تير الكترونيكي مي‌توان وضعيت كاميون‌ها را به صورت لحظه‌اي رصد كرد.
رئيس كل گمرك با اشاره به اينكه ايران با 15 كشور همسايه است كه از اين تعداد 7 كشور به دريا راه ندارند و دروازه ورود به اين كشورها عهده ايران است، گفت: در واقع ما دروازه ورود به جنوب شرقي آسيا هستيم و آسياي مركزي را هم پوشش مي‌دهيم.
دكتر كرباسيان طرح ايجاد راه ابريشم جديد از سوي چيني‌ها با اعتباري در حدود 900 ميليارد دلار را موجب تحولي جدي در امر ترانزيت جهاني خواند و اظهارداشت: خوشبختانه با همكاري گمرك و ديگر دستگاه‌ها و شركت‌هاي حمل‌ونقل، وزارت راه، اتاق بازرگاني وضعيتي به وجود آمده كه كشور ما دور از مسيرهاي بين‌المللي ترانزيت نيست و اجراي طرح‌هايي مانند دوراظهاري ترانزيتي مشكلات تشكل‌هاي حمل‌ونقلي را تا حدود زيادي برطرف كرده و تسويه‌ها لحظه به لحظه انجام ميشود كه اين امر سلامت و صحت كار را بالا برده و با استفاده از ايكس‌ري، جي‌پي‌اس و تجهيزات مدرن ديگر امنيت، سرعت و دقت ترانزيت در كشور بالا رفته و به همين دليل در حال رسيدن به ظرفيت 13 ميليون تن ترانزيت در سال هستيم.
محسن جلالي پور رئيس اتاق بازرگاني ايران نيز در سخناني از عملكرد گمرك ايران در الكترونيكي كردن رويه‌هاي گمركي و تسهيل تجارت تقدير و تشكر كرد.
- سامانه هوشمند بيمه
با راه‌اندازي اين سامانه بيمه‌ها به شبكه الكترونيكي سامانه جامع گمركي پيوستند تا فعاليت بيمه‌هاي همكار در گمرك به‌صورت الكترونيكي كنترل شود تا علاوه‌بر صرفه‌جويي در وقت و هزينه، از بروز تخلفات احتمالي هم جلوگيري شود.
- سامانه بايگاني ديجيتال اسناد
سامانه بايگاني ديجيتال در گمركات اجرايي راه‌اندازي شده است. اين سامانه‌ها با دريافت اسكن اسناد، آنها را به اطلاعات اظهارنامه لينك نموده و كارشناس مي‌تواند اطلاعات اسكن اسناد را مشاهده نمايد. جلوگيري از تغيير اسناد مربوطه و مفقودي اسناد ازجمله قابليت‌هاي اين سامانه است.
- سامانه پيامك استعلام پته عبور
اين سامانه با ذخيره اطلاعات مربوط به پته عبوري، امكان استعلام شماره رهگيري‌هاي صادر شده را فراهم مي‌نمايد. بر اين اساس دستگاه‌هاي استعلام‌كننده با ارسال شماره رهگيري به همراه كد مربوطه به سامانه پيامكي گمرك ايران، اطلاعات مربوط به خودرو، كالا، وزن و تعداد را در تلفن همراه خود مشاهده مي‌نمايند.
- كنترل ورود و خروج خودروها به‌صورت هوشمند
با راه‌اندازي سامانه جامع امور گمركي، اين سامانه به‌صورت هوشمند و با اتصال به دوربين‌هاي پلاك‌خوان و تگ‌هاي هوشمند و همچنين راه‌بندهاي متصل به سيستم، اقدام به كنترل ورود و خروج خودروها مي‌نمايد.
- گزارشات آنلاين مديريتي
دسترسي به گزارشات و اطلاعات مديريتي ازجمله نيازهاي مديريتي امروزي است. در گذشته دسترسي به اين اطلاعات در گمرك به زمان زيادي نياز داشت و بسيار تخصصي بود و مي‌بايست اطلاعات تك‌تك گمركات تجميع و سپس پردازش اطلاعات انجام شده و گزارشات مديريتي دريافت شود. همچنين دسترسي به اين اطلاعات پيچيده و در اختيار بخش فناوري اطلاعات بود.
- اعمال بخشنامه‌ها و مقررات به‌صورت الكترونيكي
يكي از معايب صدور بخشنامه‌هاي اداري، زمان‌بر بودن ارسال و دريافت آنها و توجيه مديران زيرمجموعه در زمينه اين بخشنامه‌ها بود. به طوري كه گاهي اوقات برداشت‌هاي متفاوت از بخشنامه‌ها باعث مشكلات عديده‌اي شده است. همچنين بررسي بازخورد بخشنامه‌ها معمولاً با پيچيدگي و زمان بسيار همراه است. با اجراي سامانه جامع امور گمركي، اين بخشنامه‌ها توسط مركز و به‌صورت يكجا در سامانه اعمال مي‌گردد و از اعمال سليقه و بخشنامه‌هاي متفاوت جلوگيري به عمل خواهد آورد.
ارزيابي عملكرد گمركات سراسر كشور با مدل پي ام سي(PMC)
ارزيابي عملكرد گمركات سراسر كشوربا روش الكترونيكي پيشنهادي كونيو ميكوريا دبيركل سازمان جهاني گمرك با عنوان پي ام سي(PMC)در نشست تخصصي مديران ستادي و اجرايي گمركات سراسر كشور بررسي و ارزيابي شد.
اين اقدام با بهره‌گيري از سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي صورت گرفت و دكتر كرباسيان رئيس‌كل گمرك ايران در اين نشست با بهره‌گيري از گزارش‌هاي آنلاين اين سامانه به ارزيابي عملكرد گمركات پرداخت و مشكلات و مسائل مرتبط با رويه‌هاي گمرگي گمركات سراسر كشور را با كمك سامانه‌هاي هوشمند تبيين و درخصوص هر يك از موارد مطرح شده راهكارهايي بيان داشت.
سامانه آنلاين ارزش
گمرك ايران از مهم‌ترين پروژه گمركي در تعيين ارزش كالاها رونمايي كرد و با اجرايي شدن اين پروژه با عنوان تعيين شناسه ارزش واحد كالا (TSC) ارزش كالاها با استفاده از سامانه جامع گمركي به صورت آنلاين تعيين ميشود.
اين اقدام در اجراي دستور رئيس‌كل گمرك ايران و تأكيد ايشان مبني بر يكسان‌سازي ارزش كالاهاي وارداتي به‌منظور رعايت عدالت مالياتي در اخذ حقوق ورودي و جلوگيري از اعمال سليقه در ارزشگذاري كالاها و ايجاد فضاي رقابتي سالم براي كليه واردكنندگان، تجار و صاحبان كالا، با عنايت به مواد 14 و 15 قانون امور گمركي و آيين‌نامه‌هاي اجرايي مربوطه در بررسي و تعيين ارزش كالاهاي وارداتي صورت مي‌گيرد.
بنابراين گزارش، دفتر بررسي و تعيين ارزش گمرك نيز در بخشنامه‌اي 10 بندي اين موضوع را به گمركات سراسر كشور اعلام كرد.
سامانه همراه گمرك
در راستاي توسعه پنجره واحد تجارت فرامرزي و دولت موبايلي سامانه موبايلي گمرك (m- Government) راه‌اندازي شد.
دفتر فناوري اطلاعات و ارتباطات گمرك جمهوري اسلامي ايران پس از راه‌اندازي پنجره واحد تجارت فرامرزي با هدف تكريم ارباب‌رجوع اقدام به توسعه نرم‌افزار تلفن همراه در گمرك كرد. در اين نسخه از نرم‌افزار، صاحبان كالا و اظهاركنندگان مي‌توانند از آخرين وضعيت پروانه‌هاي گمركي خود در كليه رويه‌هاي گمركي به‌صورت برخط مطلع شوند.
در اين نسخه علاوه بر در اختيار بودن فهرست كليه اظهارنامه‌ها كاربران با مشخص كردن فعاليت‌هاي مهم همچون خروج كاميون حامل كالا نسبت به آخرين وضعيت محموله مطلع آگاهي مي‌يابند.
بنابراين گزارش، دسترسي به نرم‌افزار فوق از طريق ثبت‌نام در سامانه merchant.irica.ir امكان‌‌پذير خواهد بود.
پرداخت اينترنتي
پرداخت اينترنتي از مراحل مهم و حساس ترخيص كالا به شيوه الكترونيكي است كه در قالب سامانه جامع امور گمركي انجام ميشود. اين كار با پيگيري و تلاش بي‌وقفه گمرك و همكاري سيستم بانكي از مدتي قبل در سطح گمركات اجرايي عملياتي شده است.
اين شيوه پرداخت كه جايگزين روش‌هاي وقت‌گير و بعضاً توأم با اشتباه قبلي شده به‌طور نسبي باعث رضايت واردكنندگان و صادركنندگان شده و در عين حال امكان سوءاستفاده مالي را از بين برده است.
پيش از اين صاحبان كالا يا نمايندگان آنها مجبور بودند براي ترخيص كالاهاي خود مراحل مختلف تشريفات گمركي را طي كرده و سپس جهت پرداخت وجوه متعلقه به بانك مراجعه كنند كه اين كار ضمن گرفتن وقت زيادي از آنها، سبب تأخير در فرآيند ترخيص ميشد، اما اكنون با راه‌اندازي سامانه پرداخت الكترونيكي علاوه بر ايجاد سهولت و سرعت در انجام اين مرحله از ترخيص، امكان تبادل سريع اطلاعات بين گمرك و سيستم بانكي فراهم شده و همه چيز به صورت آنلاين قابل رويت است. به تازگي دفتر فناوري اطلاعات و ارتباطات گمرك ايران با انتشار راهنماي پرداخت اينترنتي به كاربران كمك مي‌كند تا با سهولت بيشتري كار خود را انجام دهند.
براساس اين راهنما متقاضيان بايد براي پرداخت اينترنتي داراي يكي از كارت‌هاي بانكي متصل به شبكه شتاب باشند و اطلاعات زير را ارائه دهند.
1- شناسه پرداخت
2- شماره كارت
3- رمز دوم كار (PIN2)
4- كد اعتبارسنجي دوم (CVV2)
5- تاريخ انقضاي كارت
علاقه‌مندان مي‌توانند براي آگاهي از نحوه پرداخت اينترنتي به وب‌سايت گمرك ايران به نشاني Payment.irica.ir مراجعه نمايند.
طرح كارشناسي مجازي
يكي از اقدامات گمرك در ارتباط با اين بحث، موضوع كارشناسي متمركز يا Expert Pool است.
در گذشته بين كارشناس و مدير ارتباط مستقيم وجود داشت كه اين امر فساد را در سيستم اداري افزايش مي‌داد. اما با راه‌اندازي كارشناسي متمركز در گمرك ايران، بعد از اينكه اشخاص اظهارنامه ارائه كردند، كار كارشناسي بدون ارتباط مستقيم ميان كارشناس و ارباب رجوع در اسرع وقت صورت مي‌گيرد. همچنين در اين سيستم هيچ فرقي بين يك كارشناس با يك اظهاركننده عادي وجود ندارد. به عبارتي با اجراي چنين سامانه‌‌اي همه گمركات كشور در قالب يك گمرك ديده ميشود و بخش عظيمي از كارها به‌صورت الكترونيكي صورت مي‌گيرد و از بسياري خطاها، تخلفات و مراجعات بي‌مورد جلوگيري ميشود.
با اين طرح توزيع اظهارنامه‌ها در گمركات جهت كارشناسي مجازي براساس تخصص بودن گمركات كشور صورت مي‌پذيرد و بر اين اساس اظهارنامه‌هاي گمركات تخصصي صرفاً به كارشناسان مجازي مستقر در ساير گمركات تخصصي ذي‌صلاح ارجاع خواهد شد.
در صورت نياز كارشناس به رويت نمونه كالا، مراتب از سوي كارشناس مجازي به رئيس سرويس ارزيابي گمرك محل اظهار گزارش مي‌گردد تا موارد درخواستي توسط ايشان انجام و نتيجه به كارشناس مجازي اوليه (مستقر در ديگر گمركات) گزارش گردد.
دريافت اصل اسناد و احراز اصالت اسناد اسكن شده در سامانه توسط مسئول سرويس ارزيابي گمرك محل اظهار صورت مي‌پذيرد و مسئوليت كارشناسان مجازي صرفاً در حيطه استنتاج از اسناد الكترونيكي مي‌باشد.
در صورت بروز اختلاف و نيز مواردي كه كارشناس مجازي نسبت به ارائه گزارش اقدام مي‌نمايد، گزارش كارشناس مجازي مستقيماً به كارتابل مديريت يا معاون گمرك محل اظهار ارسال مي‌گردد. تصميم‌گيري نهايي در مورد اختلاف در گمرك محل اظهار مستقيماً توسط مدير آن گمرك صورت مي‌پذيرد كه اين تصميم‌گيري مي‌تواند با اخذ مشورت معاون، رئيس سرويس ارزيابي و شخص معتمد مدير باشد، لذا از زمان ابلاغ اين بخشنامه نيازي به تشكيل كميته فني نبوده و نظر نهايي مدير در اظهارنامه الكترونيكي درج و كارشناس مجازي بر آن اساس اقدام مي‌نمايد.
در صورت باقي ماندن اختلاف اظهارنامه با دستور مدير گمرك محل اظهار، توسط آن گمرك به دفتر ستادي ذي‌ربط ارسال خواهد شد. اين ارسال به صورت الكترونيكي بوده و متضمن شرح كامل موضوع اختلاف به همراه مستندات و اعلام صريح دلايل آن گمرك خواهد بود.
سامانه ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي وارداتي (IMEI) در گمرك
از پانزدهم آذر ماه سال‌جاري ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي تلفن همراه وارداتي اجرايي شد.
گمرك جمهوري اسلامي ايران در راستاي اجراي سياست‌هاي كنترل هوشمند ورود كالا به كشور و به منظور تسريع و شفاف‌سازي فرآيند واردات تلفن همراه، افزايش دقت در كنترل‌هاي گمركي، نسبت به ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي وارداتي اقدام نمود.
بر اين اساس از تاريخ 15/9/94علاوه بر اظهارنامه و ليست عدل‌بندي، ارائه شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل (IMEI) توسط كليه واردكنندگان از طريق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي الزامي شد.
IMEI مخفف International Mobile Equipment Identity شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل بوده و كليه دستگاه‌هاي موبايل با قابليت اتصال به شبكه مخابراتي GSM، داراي اين كد 15 رقمي مختص به خود مي‌باشند.
در اين كد، اطلاعات مربوط به مدل گوشي، شركت سازنده، كشور سازنده و... وجود داشته و گوشي‌هاي تلفن همراه توسط اين كد در شبكه‌هاي مخابراتي ثبت مي‌شوند.
روش‌هاي دريافت كد IMEI :
1- بر روي بسته‌بندي دستگاه تلفن همراه
2- كد IMEI عموماً در زير باتري موبايل قابل رويت مي‌باشد.
3- با شماره‌گيري #06#* در تلفن همراه كد IMEI نمايش داده ميشود.
واردكنندگان مي‌توانند از طريق مراجعه به سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي به آدرس: epl.irica.ir علاوه بر ارائه اظهارنامه الكترونيك خود به گمرك، مراحل مختلف كاري خود را بدون حضور در گمركات اجرايي پيگيري و اطلاعات مورد نياز را در اختيار گمرك قرار دهند.
گمرك ايران از كليه نمايندگان رسمي و ارائه‌كنندگان كالاي تجاري تلفن‌هاي همراه در ايران دعوت به‌عمل مي‌آورد با شركت فعال در اجراي اين طرح و ارائه پيشنهادات و انتقادات سازنده، علاوه بر ساده‌سازي و تسريع در انجام فرآيندهاي رسمي ورود كالا به كشور، موجبات جلوگيري از جعل، تخلف و قاچاق كالا را فراهم نمايند.
دستورالعمل نحوه ارسال اطلاعات شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل (IMEI) به همراه ليست عدل‌بندي اظهارنامه اطلاع‌رساني شد.
همچنين قرار است به منظور ارائه تسهيلات بيشتر، به‌زودي امكان بررسي وضعيت گوشي‌هاي تلفن همراه از طريق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي در اختيار عموم مردم قرار گيرد.
آغاز به كار سامانه برخط آمار تجارت خارجي كشور
سامانه برخط آمار تجارت خارجي كشور آغاز به كار كرد. در راستاي راه‌اندازي پنجره واحد تجارت فرامرزي مطابق بند (ج) ماده (38) " قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي كشور" و قانون انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات و همزمان با ميلاد با سعادت پيامبر اكرم(ص)، ولادت امام جعفر صادق(ع) و هفته وحدت، گمرك جمهوري اسلامي ايران با هدف شفاف‌سازي امر تجارت و امكان اتخاذ تصميات آگاهانه توسط تجار به‌صورت روزانه اقدام به انتشار اطلاعات پايش نشده تجارت خارجي بر روي پورتال گمرك به آدرس merchant.irica.ir/daily نمود. ضمن اينكه جمع‌بندي آمار مقدماتي در پايان هرماه در پورتال گمرك قابل دسترسي است.
صدور كارت الكترونيكي كارگزاران گمركي
گمرك ايران كارت الكترونيكي كارگزاران گمركي (ترخيص‌كاران) را اجرايي كرد.
با اين اقدام امكان ثبت نام جهت اخذ پروانه (كارت) الكترونيكي كارگزاران گمركي در سايت merchant. Irica.ir www . فراهم گرديد. كليه كارگزاران گمركي هم با مراجعه به آدرس اينترنتي مذكور نسبت به تكميل فرم اطلاعاتي و بارگذاري تصوير پروانه كارگزاري، عكس پرسنلي خود و كارمندان تحت پوشش به همراه تكميل فرم تعهدنامه مربوطه اقدام كردند.
وكالت‌نامه رسمي الكترونيكي
سامانه جامع گمركي وكالت نامه رسمي الكترونيكي را الزامي كرد و با اين اقدام اسكن و انضمام تصوير وكالت‌نامه رسمي كارگزاران گمركي (شخصي و حقيقي) در هنگام اظهار كالا در سامانه جامع امور الزامي شد.
اين اقدام در بخشنامه‌اي براي كليه ترخيص‌كاران الزامي شد و اعلام گرديد: الزاماً بايد تصوير وكالت‌نامه رسمي مربوطه در هنگام اظهار، در سامانه امور گمركي اسكن شده و به ضميمه اسناد ضميمه قابل رويت باشد.